Định lượng creatinin là gì? Khi nào cần thực hiện định lượng này.

Creatinin là sản phẩm của quá trình thoái biến Creatin trong những cơ của cơ thể. Creatinin trong cơ thể có nguồn gốc hỗn tạp : creatinin nội sinh chủ yếu được tổng hợp từ gan (từ arginine và methionine), creatinin ngoại sinh do thức ăn cung cấp. Thận duy trì Creatinin trong máu ở một nồng độ hằng định. Creatinin được loại bỏ qua thận nên nồng độ của Creatinin đề đạt chính xác công dụng lọc của thận.

Theo một số nghiên cứu, có mối liên can giữa các nephron thận còn công dụng hoạt động và giá trị creatinin huyết thanh. Tuy nhiên giảm 50% số nephron có hoạt động chức năng chỉ gây ra tăng nhẹ creatinin máu, chỉ khi giảm > 50% số nephron có hoạt động hiệu năng này nồng độ creatinin trong máu mới tăng cao. bởi thế, nồng độ Creatinin máu bình thường không đổi nếu công dụng bài tiết của thận hoạt động bình thường hoặc suy giảm nhẹ. Ngoài hiện tượng mất nước, chỉ những rối loạn ở thận như hoại tử ống thận cấp tính, viêm cầu thận, viêm hồ thận, tắc nghẽn đường nước đái,… Mới khiến Creatinin máu tăng thất thường. Nồng độ creatinin máu tăng cao dấu hiệu hiện tượng hiệu năng thận suy giảm, những bệnh lý gây suy thận trước thận (suy tim) hoặc mắc những bệnh lý về thận.

Bên cạnh đó, sau bữa ăn, Creatinin thường sẽ tăng nhẹ, đặc biệt là sau khi ăn lượng rộng rãi protein. Ngoài ra, có một số thay đổi trong ngày về lượng Creatinin: Thấp nhất lúc 7h sáng và cao nhất lúc 7h tối.

Khi công dụng thận bị suy giảm bởi bất kỳ lý do nào, mức độ Creatinin trong máu của người bệnh sẽ tăng lên do khả năng thanh thải Creatinin của thận kém đi. Chính cho nên, các xét nghiệm định lượng Creatinin máuthường được thực hiện để chẩn đoán và đánh giá chức năng thận.

Một cách đánh giá tính năng thận chính xác hơn là đánh giá khả năng của thận tháo bỏ creatinin ra khỏi huyết tương trong một công ty thời kì. Xét nghiệm được gọi là độ thanh thải của Creatinin và nó giúp bác sĩ đánh giá được tốc độ lọc của thận và được thực hành trên mẫu nước đái 24h.

Xét nghiệm Creatinin có khả năng được thực hành một cách thường quy như là một phần trong những xét nghiệm sinh hóa cơ bản. Kỹ thuật này cũng có khả năng được chỉ định khi người bị mắc bệnh mắc những bệnh lý cấp tính hoặc khi bác sĩ nghi ngờ công dụng thận suy giảm. Một số biểu hiện cảnh báo tình trạng suy giảm công năng thận bao gồm:

• Mỏi mệt, thiếu tập kết, mất ngủ, chán ăn;
• Sưng, phù ở diện tích mặt, bụng, đùi, mắt cá chân;
• Nước đái nhiều bọt, có máu hoặc có màu cà phê;
• Giảm lượng nước tiểu;
• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu, có dịch tiết thất thường trong khi tiểu, có sự cập nhật về lề thói đi tiểu, tiểu đêm;
• Đau khu vực hông lưng, dưới khuông khuông, gần vị trí thận;
• Tăng huyết áp;

Ngoài ra, tần suất thực hành xét nghiệm định lượng Creatinin mau hay thưa còn tùy thuộc vào bệnh lý và nguy cơ tổn thương thận của từng người bệnh. Cụ thể là:

• Người bệnh tiểu đường nên thực hành xét nghiệm định lượng Creatinin tối thiểu 1 lần/năm;
• Người mắc bệnh thận nên đo nồng độ Creatinin hàng ngày để tham khảo hiện tượng sức khỏe;
• Người mắc bệnh có khả năng tác động tới hiệu năng thận như tăng huyết áp, tiểu đường, đang dùng thuốc có công dụng phụ tới thận,… Cũng được khuyên nên thực hành xét nghiệm định lượng Creatinin định kỳ để đánh giá hiệu năng thận.

 Xét nghiệm Creatinin máu

Xét nghiệm định lượng Creatinin trong máu được thực hiện một cách hàng ngày như một phần trong các xét nghiệm hóa sinh cơ bản. Ngoài ra, khi người bị mắc bệnh mắc những bệnh lý cấp tính hoặc bác sĩ nghi ngờ về tính năng thận thì cũng được chỉ định xét nghiệm Creatinin máu.

Một số nguyên tố tác động tới kết quả xét nghiệm Creatinin máu bao gồm:

• Một số loại thuốc khiến nồng độ Creatinin trong máu tăng lên như thuốc cao huyết áp, thuốc hóa trị kim khí nặng, cimetidine, aminoglycosides hay các loại thuốc gây độc cho thận khác như cephalosporin; Một số loại thuốc khác như những thuốc lợi tiểu nhóm thiazid, vancomycin, cimetidin làm giảm nồng độ creatinin trong máu.
• Chấn thương cơ làm tăng Creatinin trong máu;
• Mang thai hoặc suy dinh dưỡng nặng khiến nồng độ Creatinin thấp

Xét nghiệm Creatinin nước tiểu

Khi tính năng thận suy giảm, lượng Creatinin sẽ tàng trữ lại trong cơ thể. Xét nghiệm Creatinin trong nước tiểu giúp đánh giá xem thận có hoạt động bình thường hay không. những thử nghiệm đo nồng độ Creatinin niệu trong mẫu nước đái 24 giờ thường được chỉ định cho người bị mắc bệnh nghi ngờ mắc bệnh thận. Nếu Creatinin trong cơ thể cao có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh thận. Ngoài xét nghiệm creatinin niệu còn sử dụng xét nghiệm kết hợp với microalbumin niệu để đánh giá tính năng của thận.

Nồng độ Creatinin trong cả nước tiểu và máu sẽ được định lượng và nhận định kết quả với khoảng tham chiếu.

Định lượng Creatinin máu ở nữ giới khỏe mạnh là 0.5-1.1 mg/dl hoặc 44-97 umol/l (đơn vị SI) và ở nam giới khỏe mạnh là 0.6-1.2 mg/dl hoặc 53-106 umol/l (đơn vị SI). Ngoài ra, chỉ số Creatinin còn phụ thuộc vào các nhân tố như độ tuổi, giới tính, trọng lượng cơ thể,… Cụ thể, người cao tuổi giảm khối lượng cơ có khả năng giảm nồng độ Creatinin. Vị thành niên có nồng độ Creatinin là 0.5-1.0 mg/dl, trẻ thơ là 0.3-0.7 mg/dl, trẻ nhỏ là 0.2-0.4 mg/dl và trẻ lọt lòng là 0.3-1.2 mg/dl.